UĞURCAN İNAL YAZIYOR...

Adli genetik ve gen hukuku derneğinden biraz bahseder misiniz? Çalışmaları hangi alanda yürütüyor ve faaliyetleri nelerdir?

ABGEDER (Adli Biyoloji, Adli Genetik ve Gen Hukuku Derneği) Derneğimiz; Adli biyoloji, genetik ve gen hukuku alanlarında çalışanların bilimsel ve sosyal dayanışmasını sağlamak, hak ve menfaatlerini korumak, alana katkı sağlayacak çalışma ve araştırmaları olanaklar ölçüsünde desteklemek, konuyla ilgili bilim adamları arasında bilgi ve görgü alışverişini organize etmek, yakın bilim dalları ile bilgi iletişimini sağlamak, söz konusu alanların uluslararası düzeyde en iyi şekilde temsil edilmesini sağlamak, alanımızla ilgili hukuki gelişmeleri yakından izleyerek, bu konudaki oluşuma müdahil olup bilimsel katkı sağlamak, adli makamlara yardımcı olmak ve de kamuoyunu aydınlatmaktır. Üyelerimiz adli bilim alanında uzmanlardan, adli tıp uzmanlarından ve hukukçulardan oluşmaktadır. Adli biyoloji, genetik ve gen hukuku derneğimiz, adli biyoloji, adli mikrobiyoloji, entomoloji, kan lekesi model analizi, adli genetik gibi birçok adli bilim alanlarında ve de gen hukuku alanı üzerine çalışmalar yürüten birbirinden değerli araştırmacıyı bünyesinde bulundurmaktadır. Önümüzdeki yıllarda bilime ve hukukun üstünlüğüne inanmış, bilimsel gerçeklere dayanarak hareket etmeyi temel prensip edinmiş ve alanımıza gönül vermiş bilim ve hizmet adamlarını bünyemizde toplamak, biyoloji ve yaşam bilimleri alanındaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izleyerek bu konuda üretilen bilgilerin topluma yayılmasına katkıda bulunmak, alanımıza ilgili faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası organizasyonlar ile işbirliği içerisine girerek bu alandaki hızlı gelişmeyi takip etmek ve elde edilen pozitif sonuçların toplumun kullanımına sunulmasında katkıda bulunmaktır, Suç ve suçlu ile mücadelede en temel yöntemlerden birisi olan DNA verilerinin (Adli amaçlı ulusal DNA veri tabanı) bilimsel, etik ve hukuki altyapısı en ince detayına kadar oluşturulmuş ve geniş bir kamuoyu desteği sağlanmış, özerk bir organizasyonel yapı yönetiminde kurulmasına katkıda bulunmaktır. Biyoloji ve genetik alanındaki hızlı gelişmelerin beraberinde getirebileceği insan hakları ve temel özgürlüklerin ihlaline ilişin hukuki ve bilimsel görüş bildirmek ve çözümler sunmak temel hedefimizdir.

Adli kimliklendirme ne demektir biraz bahseder misiniz?

Kimliklendirme; bir kişinin tanınmasına ve diğer insanlardan ayırt edilmesine olanak sağlayan işleme denir. Adli bilimlerde kimliklendirme biyoloji fizik, kimya ve destekleyici bilim dallarının yöntemlerini kullanılarak kişinin kimliğinin tespit edilmesidir. Adli kimliklendirmede, kayıp kişileri tanımlayabilmek amacıyla; polimorfizm gösteren özel DNA bölgelerinin incelenmesi sonucu DNA profili çıkartılması için öncelikle ölen kişinin birinci derece (anne, baba) yakınlarına ihtiyaç vardır. Bu kişilerden işlem için kan ve ağız içi sürüntü örnekleri alınır. Eğer birinci derece yakınları yoksa cinsiyete göre kimliklendirme için tercih edilen yöntemler de değişmektedir. Kayıp kişi eğer erkek ise, erkek kardeş, amca, amcaoğlu ve dede gibi erkek bireylerin biyolojik örneklerinden Y-STR analizi, eğer kadın ise kız kardeş, teyze, teyze kızı ve anneanne gibi kadın bireylerin biyolojik örneklerinden mtDNA analizi ile aynı soydan geldiğini tespit ederek kimliklendirme mümkündür.

Kimliklendirilemeyen cesetler hangi yöntemlere başvurularak açığa çıkartıyorsunuz ve bu yöntemden yüzde yüz sonuç çıkartıyor musunuz?

Cenazeden alınan kan, doku, diş ve kemik örneklerinden DNA elde ederek ; akrabalarından alınacak örneklerle karşılaştırmak mümkündür. Çok büyük bir doku dejenerasyonu olmazsa da sonuç almak mümkündür. Ülkemizde yaşadığımız deprem felaketiyle binlerce cesedin kimliklendirme çalışmaları yapılmıştır. Kimliklendirilemeyen cesetler konusunda ülkemizin DNA veri bankasına ihtiyacı bir kez daha anlaşılmıştır. . Deprem dışında uçak kazaları, yangın ve sel gibi toplu felaketlerde kimliklendirme yapabilmek için her tür biyolojik örnek kullanılabilir fakat diş ve kemikler sert yapıları sayesinde neredeyse bozulmaya uğramamış DNA elde etmek daha mümkündür. Kimliklendirme işlemi için karşılaştırma örnekleri arasındaki %99.99luk benzerliğe bakılmaktadır. Özellikle bu alanda Adli Tıp Kurumu çok başarılı çalışmalar yürütmektedir. Derneğimizin birçok değerli üyesinin de aynı alanda tez ve bilimsel çalışmaları mevcuttur.